Ο Μετανοσοκομειακός Ψυχιατρικός Ξενώνας του Νοσοκομείου «Σωτηρία» αποτελεί εξωνοσοκομειακή Μονάδα βραχείας διάρκειας παραμονής (μέχρι 6 μήνες) και υψηλού βαθμού υποστήριξης (24ωρη κάλυψη με προσωπικό), όπου παρέχονται υπηρεσίες ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης.
Αποτελείται από επτά (7) δίκλινα υπνοδωμάτια, χώρο υποδοχής ασθενών και επισκεπτών, χώρους εργασίας του προσωπικού, χώρο εργοθεραπείας και συγκεντρώσεων προσωπικού και ενοίκων και χώρους όπου μπορούν να αποσυρθούν οι ένοικοι όταν το επιθυμούν.
Η διάρθρωση, η οργάνωση και η λειτουργία του Ξενώνα είναι σύμφωνη με τις αρχές της κοινοτικής Ψυχιατρικής, της εξωνοσοκομειακής περίθαλψης, της αποϊδρυματοποίησης, της κοινωνικής επανένταξης, της συνέχειας της ψυχιατρικής φροντίδας, καθώς και της πληροφόρησης και εθελοντικής αρωγής της κοινότητας στην προαγωγή της ψυχικής υγείας.
Δεν αποτελεί απλώς μία μορφή προστατευμένης στέγασης, αλλά μια ενδιάμεση δομή στην διαδικασία μετάβασης από τις ψυχιατρικές μονάδες νοσηλείας στην αυτόνομη ζωή στην κοινότητα. Η λειτουργία του Ξενώνα είναι ανοικτή στην κοινωνία και προσομοιάζει με οικογενειακό περιβάλλον. Αναπαράγει την έννοια του σπιτιού και τις καθημερινές συνθήκες ζωής σ' αυτό, συνδέοντας το με τον ευρύτερο κοινωνικό χώρο στον οποίο εντάσσεται.
Πρόκειται για αποψυχιατρικοποιημένη δομή όπου το κύριο βάρος δίδεται στην κοινωνικού τύπου φροντίδα. Αυτό σημαίνει ότι τα ιατρικά και νοσηλευτικά, κατά την νοσοκομειακή έννοια, χαρακτηριστικά έρχονται σε δεύτερη μοίρα σε σχέση με τα αποκαταστασιακά, που στοχεύουν στην υποστήριξη των φιλοξενουμένων στην καθημερινή τους πορεία προς την κοινωνική επανένταξη.
Διαδικασία ένταξης
Η επιλογή των ατόμων που φιλοξενούνται στον Ξενώνα γίνεται ύστερα από αίτηση των ιδίων.
Η αίτηση του υποψήφιου φιλοξενούμενου μπορεί να γίνει είτε μετά από πρωτοβουλία του ίδιου ή μετά από παραπομπή από Μονάδες Ψυχικής Υγείας και με τη σύμφωνη γνώμη του θεράποντος ψυχιάτρου ή της θεραπευτικής ψυχιατρικής ομάδας. Την παραπομπή πρέπει να συνοδεύει έγγραφη έκθεση του παραπέμποντος (λόγοι παραπομπής, συνολική εκτίμηση του παραπέμποντα όσον αφορά τους στόχους σε σχέση με τον συγκεκριμένο ασθενή, προτεινόμενο χρονικό διάστημα παραμονής, δουλειά με την οικογένεια, κοινωνική εργασία, κ.α.)
Η αρχική επαφή του υποψήφιου φιλοξενούμενου γίνεται με τον/την Κοινωνικό Λειτουργό, τον/την Ψυχολογο ή άλλο μέλος της θεραπευτικής ομάδος. Στην συνάντηση αυτή συμπληρώνεται η αίτηση ένταξης από τον υποψήφιο ένοικο και λαμβάνονται όλα τα απαραίτητα στοιχεία ώστε να παρουσιαστεί ένα ολοκληρωμένο ιστορικό της πορείας του υποψηφίου στην Πολυκλαδική Θεραπευτική Ομάδα πριν την εκτίμηση του. Στην συνάντηση αυτή, του γνωστοποιείται ο σκοπός, ο τρόπος λειτουργίας και οι παρεχόμενες υπηρεσίες της Μονάδας η διαδικασία αξιολόγησης της ενταξιμότητας του και η αναγκαιότητα συνεργασίας με τους θεράποντες και τις υπηρεσίες ψυχικής υγείας και πρόνοιας με τις οποίες ο ενδιαφερόμενος συνεργάζεται ή συνεργάσθηκε στο παρελθόν. Ακολούθως ζητείται εγγράφως η σύμφωνη γνώμη του για την εξέλιξη της διαδικασίας
Η διαδικασία εκτίμησης γίνεται από κάθε ειδικότητα της Πολυκλαδικής Θεραπευτικής Ομάδας ώστε να υπάρχει μια πολυδιάστατη αξιολόγηση της κατάστασης του ενοίκου κατά την εγκατάσταση του στον Ξενώνα.
Τα δεδομένα της αξιολόγησης της ενταξιμότητας του ενδιαφερομένου στη Μονάδα συζητούνται σε κλινική συνάντηση της Πολυκλαδικής Θεραπευτικής Ομάδας υπό την εποπτεία του Επιστημονικά Υπεύθυνου, όπου και αποφασίζεται η αποδοχή ή όχι του αιτήματος του. Κατά την επιλογή του ενοίκου πρέπει να λαμβάνεται υπόψη ότι οι ψυχοπαθολογικές εκδηλώσεις πρέπει να βρίσκονται σε φάση σταθεροποίησης έτσι ώστε να μπορεί να συμμετέχει στη ζωή στον Ξενώνα καθώς και στις διαδικασίες αλλαγής, εκπαίδευσης και αποκατάστασης.
Στην συνέχεια συντάσσεται έκθεση όπου δικαιολογείται η έγκριση ή μη της παραμονής του ενοίκου στον Ξενώνα. Η απάντηση στο αίτημα ένταξης στη Μονάδα ανακοινώνεται στον ενδιαφερόμενο κατά τη διάρκεια μίας τελικής συνάντησης και γνωστοποιείται στον θεράποντα ψυχίατρο ή στις υπηρεσίες που τον παρέπεμψαν.
Είναι απαραίτητη η συχνή επικοινωνία και ενημέρωση του θεράποντος ιατρού για την πορεία του ενοίκου, αλλά και όποτε αυτό κρίνεται απαραίτητο.
Είναι ιδιαίτερα χρήσιμο να γίνεται με τον υποψήφιο ένοικο ένα γραπτό συμβόλαιο παραμονής στον Ξενώνα, όπου θα αναγράφονται οι υποχρεώσεις και οι περιορισμοί των ενοίκων της δομής, π.χ σε σχέση με θέματα που αφορούν την λήψη φαρμάκων, τη συνεργασία με τους θεράποντες, τις υποχρεώσεις ατομικής υγιεινής και' εμφάνισης τη συμμετοχή στην καθαριότητα των χώρων, τα ωράρια, τις διανυκτερεύσεις εκτός ξενώνα, τις άδειες, τη χρήση οινοπνευματωδών ποτών και ουσιών, καθώς και την σύναψη σεξουαλικών σχέσεων στον χώρο του Ξενώνα. Επίσης, με το συμβόλαιο αυτό ο ένοικος δεσμεύεται να συμμετέχει στα προγράμματα και τις δραστηριότητες του Ξενώνα. Η υπογραφή και αποδοχή του συμβολαίου παραμονής στον Ξενώνα από τον ένοικο συμβάλλει στην ποιοτική αναβάθμιση των μονάδων στέγασης.
